Het anarchistische medium internet heeft het mediagebruik volledig op de kop gezet. Burgers zoeken zelf hun belangrijkste nieuws. Ze hebben de oude mediabedrijven niet meer nodig. Het hele web staat immers vol gratis berichten. Waarom zou je nog een abonnement op een krant nemen, of lid worden van een omroep? Toch hebben we professionele journalisten nodig, al was het maar om het nep- van het echte nieuws te onderscheiden. In dit betoog uit 2007 wordt gezocht naar oplossingen.
Publicatiedrang
De burger wil publiceren. Hij zoekt grotere organisaties die hem daarbij willen helpen, bijvoorbeeld door serverruimte en bandbreedte beschikbaar te stellen.
De serviceverlener kan ook andere, meer op inhoud gebaseerde competenties aanbieden. Zo wordt professioneel redactiewerk op prijs gesteld. Iedere publicist heeft toch blijkbaar behoefte aan een collega die zegt wat er goed is en waar het de volgende keer beter kan. Daarnaast vindt de amateurproducent het prettig als zijn content op een deskundige wijze verder wordt verspreid. De distributiedrang is namelijk groot.
Voor de gevestigde mediabedrijven ligt hier een grote kans. Zij hebben het geld en de expertise. Een amateur die zijn foto’s op internet zet, weet best dat er betere fotografen zijn en is bereid zich te conformeren aan spelregels en kwaliteitseisen, mits daar een eigen voordeel tegenover staat. Bijvoorbeeld kwaliteitsverhoging van zijn eigen materiaal doordat advies wordt verstrekt, of omdat andere leden van zijn community reageren via waarderingscijfers.
Herdenkingssite
De site ‘Dodenzijnnietstil.nl’ is een goed voorbeeld. Het is een plek waar mensen hun overleden dierbaren kunnen herdenken door een In Memoriam te plaatsen of een kaarsje aan te steken. De relatie met het grote paraplumerk ‘NCRV’ is bewust klein gehouden. We wilden mensen niet afschrikken door al te duidelijk een kleur of levensovertuiging aan te brengen. Het moedermerk moest wel zichtbaar zijn om bewezen betrouwbaarheid aan te geven, maar meer ook niet. Het blijkt te werken. Zonder steun van de traditionele media groeit de community rond deze site gestaag.
[update april 2019: De website ‘Doden zijn niet stil’ is later overgenomen door een externe partij.]
Begin 2006 hebben we op middelbare scholen leerlingen gevraagd gefilmde In Memoriams voor overleden klasgenoten of docenten te maken. Dat proces is begeleid door een ervaren regisseur, een scenarioschrijver en een aantal jonge cameramensen. Het resultaat was ontroerend mooi en de impact op de scholieren, docenten en ouders enorm.
Kwaliteitsstempel
Deze ontwikkelingen bieden een omroep als de NCRV nieuwe perspectieven. Allereerst ligt er een mooie uitdaging om burgers die zich door haar normen en waardenoriëntatie voelen aangesproken te gidsen in het doolhof van aanbod en aanbieders. De kwaliteit en betrouwbaarheid van de NCRV zijn daarbij belangrijke ankerpunten.
De NCRV maakt graag gebruik van de content van het publiek. Niet al het ingestuurde materiaal is even goed, maar bij tijd en wijle zitten er juweeltjes tussen. Na allerlei kwaliteitscontroles komt er dus audiomateriaal, poëzie, video, fotomateriaal en proza vrij voor publicatie. De (amateur)producent vindt het prettig dat een betrouwbare club als de NCRV deze service biedt en wij, de zendgemachtigde, krijgen de beschikking over vrijwel gratis content waarmee we de traditionele radio- en televisiekanalen kunnen verrijken, maar ook internet en themakanalen vorm kunnen geven. Als extra service biedt de NCRV ook workshops aan. Videoamateurs kunnen zo –met deskundige hulp – de kwaliteit van hun producties opschroeven. En dat is weer handig voor de NCRV.
[update april 2019: Tijdens diverse bezuinigingsrondes bij de publieke omroep zijn de meeste initiatieven rond burgerjournalistiek beëindigd.]
Poortwachter van het nieuws
De opwaardering van internet tot ‘Web 2.0’ zal de gebruiker nog beter in staat stellen het eigen interessegebied van context te voorzien. De traditionele rol van de journalist als poortwachter en selecteur van het nieuws is daarmee definitief voorbij. Als de journalist(iek) een rol van betekenis wil blijven spelen en z’n missie wil kunnen uitvoeren, dan moet hij er voor zorgen dat ‘ie onderdeel wordt van de omgeving die het publiek creëert. Dat is 180 graden anders dan het is geweest.
Enkele publieke zendgemachtigden spelen prijzenswaardig in op de nieuwe trend. De site van het consumentenprogramma ‘Kassa’ (VARA) heeft een waarderingssysteem waarmee willekeurige bezoekers zich kunnen opwerken tot deskundigen. Ze krijgen daarmee status en ook meer bevoegdheden. Dat is je klanten pas serieus nemen!
De RVU gooit het over een andere boeg. Bij ‘de club van 100’ helpen sitebezoekers elkaar om oplossingen te vinden voor allerhande vraagstukken. Dat leidt tot een sterke, positief ingestelde community. De RVU faciliteert, redigeert soms en verhoogt –om maar eens grote woorden te gebruiken- de kwaliteit van de samenleving.
Einde deel 4
[update april 2019: Door bezuinigingen bij de NPO is het waarderingssysteem bij de VARA beëindigd. De RVU bestaat niet meer.]
Van standpunt naar dialoog, deel 4.
Een geactualiseerde versie van hoofdstuk twaalf uit het boek ‘De toekomst van de journalistiek‘, 2007, onder eindredactie van Nico Drok. Een uitgave van Boom, ISBN: 9789085063087. De schrijver heeft -ten tijde van de eerste druk- een managementfunctie bij de Nederlandse Publieke Omroep.
Wordt vervolgd. Deel 5 (slot) van deze serie gaat over de geprofileerde journalist en verschijnt op 26 april 2019.
