La Scuola, academie voor levenskunst in Nootdorp, heeft zich vanaf de start van de foto-expositie zeer betrokken getoond.
Ria Pool is directeur van de academie. In oktober stuurde ze me -per mail- een paar vragen met het verzoek of ik daar antwoord op wilde geven. Ze zou mijn reactie opnemen in de eerstvolgende nieuwsbrief. Dit is het resultaat.
Ria: Gerard, jij bent de conservator van de foto-expositie Ruth in een ander licht.
- Vanwaar de keuze voor vluchtelingen en dan specifiek vrouwen?
- In welke ‘Ruth’ kan jij jezelf het beste verplaatsen en waarom?
- Hoe zie jij de toekomst van deze vrouwen? (Wat zijn hun bedreigingen en wat hun mogelijkheden?)
Angst
Het zaadje voor de foto-expositie ‘Ruth in een ander licht’ plantte zich eind vorig jaar in mijn hoofd. Het werd in die periode steeds duidelijker dat de migratiegolf die Europa overspoelt niet zomaar gaat wegebben. En de daardoor opstekende storm van aangewakkerde angsten zat me helemaal niet lekker.
Natuurlijk ben ik óók bang voor gekken die zichzelf opblazen en onschuldige mensen moedwillig doden. Toch mag die vrees geen reden zijn om ons af te wenden van honderdduizenden vluchtelingen; ook al komen ze toevallig uit hetzelfde land als die paar fanaten.
Ik nam me voor om een positieve bijdrage te gaan leveren aan de discussie over het migratievraagstuk, maar wist niet hoe. Het probleem is domweg te groot. Eén van mijn vrienden adviseerde: “Maak het klein en persoonlijk. Zorg dat de uitwerking van je idee binnen je eigen mogelijkheden ligt.”
033Fotostad
Een paar weken later vroeg de initiatiefnemer van het tweejaarlijkse Amersfoortse fotofestival -Hans van Helden- of ik een expositie wilde inrichten in de Onze Lieve Vrouwetoren. In de bronzen toegangsdeur van de kerktoren is de beeltenis gegoten van een ‘blauwe mantelmadonna’. Het reliëf is een herinnering aan de gastvrije opvang die de Amersfoorters boden aan negentienduizend Belgische vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Eén en één werd twee: ik zag mogelijkheden om met een fototentoonstelling de beeldvorming rond vluchtelingen een meer lokale en persoonlijke insteek te geven.
Sander en Mujtaba
De Nederlandse portretfotograaf Sander Troelstra en een gevluchte fotojournalist uit Iran, Mujtaba Jalali, kwamen kort daarna op mijn pad. Ik heb ze een lied van Stef Bos laten horen over de bijbelse migrante Ruth.
Sander en Mujtaba hebben die song gebruikt als inspiratiebron en het verhaal van Ruth vertaald naar het hier en nu. Sander kwam later bij me met een portret van een jonge vrouw -Shabnam- die met gesloten ogen en gespreide armen op een lege polderakker staat.
Dat beeld van volledige overgave in een nieuwe omgeving was wat me voor ogen stond bij de start van het project. Het illustreert de kwetsbaarheid van de vluchtelinge en het weerlegt de nodeloze angst die we vaak voelen voor nieuwkomers. De foto is een uitnodiging om open te staan voor elkaar en samen het lege land te gaan vullen.
Ik heb de afgelopen maanden mijn best gedaan om me te verplaatsen in de geportretteerde vrouwen, of in het leven van fotograaf Mujtaba Jalali. Maar…, het lukt me niet! Het zou me zoveel moeite kosten om vrienden, familie en bezit achter te laten, dat ik waarschijnlijk bleef zitten waar ik zat.
Respect
Mijn respect voor de mensen die wel in beweging komen en alles wat ze lief is achterlaten voor een ander, onzeker bestaan, is groot. De vluchtelingen die ik heb ontmoet tijdens dit project zijn sterke persoonlijkheden waar we in Nederland nog veel van kunnen leren.
De bijgaande foto van Shabnam en vijf andere, prachtige portretten zijn tot 14 november te zien in de Amersfoortse Onze Lieve Vrouwetoren. Ik hoop dat daarna een grote organisatie de serie wil overnemen en de foto’s permanent gaat exposeren. Daarmee zou het oude verhaal van Ruth over liefde en verdraagzaamheid in een nieuw licht komen te staan. Het lijkt me hard nodig!
Dit artikel is overgenomen uit de nieuwsbrief van La Scuola, academie voor levenskunst.
